Mauga Mu
Pe a lamatia i le pa o se mauga mu
A'o fa'agasolo le pa o se mauga mu
Pe a ua uma le pa o se mauga mu
O Niu Sila o lo'o ta'oto tonu lava i le “Mama o Afi”, o se fusi lea o lo'o fa'ata'ali'oli'o i le Vasa Pasefika ma o lo'o aofia ai le tusa ole 90 pasene o mauaga mu uma o le lalolagi atoa. O mauga mu e masani lava ona ola ma sasao mo ni taimi pupu'u, ona va va lea i ni vaitaimi uumi e le toe ola. O ituaiga mauga mu e tolu o lo'o ta'atele i Niu Sila o le ituaiga e fa'aigoaina o le cone po'o maugamu e ma'ai lona tumutumu e pei o Mauga Ruapehu ma Mauga Taranaki; laufanua o mauga mu o lo'o tele i Aukilani; ma mauga mu i lalo o vai e pei ona iai i le vaituloto o Lake Taupo.
O mauga mu e mata'utia tele ma e tele tulaga e mafai ona maliliu ai tagata ma fa'aleagaina ai nofoaga o lo'o lata atu ma nofoaga mamao. O nisi o a'afiaga mata'utia e aofia ai le sosolo o le lefulefu vevela, saoasaoa o le sosolo o gasa vevela fa'apea ma'a ma ala o lo'o omai ai, ma le lefulefu e tatafe fa'avai .
O le au'aunaga fa'asaienitisi a le GNS o lo'o latou feagai ai ma le va'aia o gaoioiga o mauga mu ma o latou fo'i latou te faia ni fa'ailoilo e talafeagai ai. Afai o le a tupu se mauga mu e ono mata'utia tele, o le vaega o Puipuiga Lautele ma fesoasoani i fa'alavelave fa'afuase'i o le a latou galulue e ave ese uma tagata mai ni vaega o le a ono lamatia.
A'O LE I PA SE MAUGA MU
- Ia su'esu'e atili i a'afiaga o mauga mu i lou pitonu'u. Fesili i le ofisa tutotonu a lou itumalo mo ni fuafuaga fa'ata'atia ua uma ona fai ma fa'ailoa po'o a ni fa'ailoilo ma ni lapata'iga e tatau ona e iloa pe afai o le a tupu se mauga mu.
- Fa'ata'ita'i se fuafuaga fa'ata'atia ua uma ona faia ma tagata o lou aiga atoa.
- Ia faia se fuafuaga fa'ata'atia mo lou aiga. Ia tu'ufa'atasia ma fa'aleleia atili ni mea e te mana'omia mo oe ma lou aiga aemaise o se ato e te alu fa'atopetope ma oe.
- Ia aofia au meola tausi ma lafu manu i totonu o lau fuafuaga fa'ata'atia.
PE A LAMATIA I LE PA O SE MAUGA MU
- Fa'alogologo i lau leitio mo fa'asalalauga fa'apitoa o le a maua atu ai ma ni fautuaga e tatau ma fetaui ma lou nofoaga lautele ma tulaga o lo'o i ai.
- Ia fa'atino loa au fuafuaga fa'ata'atia.
- Afai e i ai ni ma'i o le tino o lo'o e mafatia ai pe mana'omia fo'i ni fesoasoani fa'apitoa, ia fa'afeso'ota'i tagata o lo'o tou galulue ma mafuta fa'atasi ma ia iloa ni fautuaga o lo'o tu'uina mai e le vaega o fesoasoani ma le Puipuiga Lautele i taimi o fa'alavelave fa'afuase'i.
- Ia tu'u uma masini i totonu o se fale ta'avale po'o se fale faigaluega pe ufiufi fo'i i se tapoleni e puipui mai ai i lefulefu o le mauga mu.
- Aumai uma manu ma lafu manu i totonu o se fale e puipui ai mai le lefulefu o le mauga mu.
- Ia puipui i mea alu i le eletise ma aua ne i ave esea ni ufiufi o fa'aaoga se'i vagana ai ua mautinoa ua leai se lefulefu o totoe i le ea.
- Siaki ni au uo ma tua'oi e ono mana'omia se fesoasoani fa'apitoa.
A'O FA'AGASOLO LE PA O SE MAUGA MU
- Fa'alogo i lau leitio mo fautuaga ma fa'asalalauga e tu'uina atu e le vaega mo le Puipuiga Lautele ma fesoasoani i fa'alavelave fa'afuase'i ma mulimuli i ni fa'atonuga o tu'uina atu.
- Afai o e i fafo o lou fale i le taimi o pa ai se mauga mu, ia vave ona su'e se mea malu e te lafi ai e pei o totonu o ta'avle ma fale. Afai o lo'o e lavea i se lefulefu e sau mai le mauga mu, ia faia se ufi e pupuni ai ou foliga mai le pefu pe fa'aaoga se solosolo e pupuni ai lou isu ma lou gutu.
- Ia nonofo i totonu o fale ona e ono afaina lou soifua maloloina i lefulefu e sau mai le asu ma le mauga mu, aemaise lava pe afai e i ai ni fa'afitauli i lau manava e pei o le sela ma le mai ole fatafata ma le fa'ai.
- Afai o i totonu o le fale, tapuni uma fa'amalama ma faitoto'a e fa'aitiitia ai le sau o le lefulefu mai le mauga mu. Fa'asusu ma tu'u ni solo susu i va o faitoto'a.
- Ia fa'aavanoa laina o telefoni mo feso'ota'iga taua.
- Afai e te alu i fafo ma le fale ia fa'aaoga se ufiufi foliga ma se mata e puipui ai ou foliga ma ia ufiufi pea lou tino atoa. Ia fa'aaoga ni matatioata ae le o mea e fa'apipi'i i totonu o mata ona e ono a'afia ai ou mata.
- Ia momotu ese alapaipa/ala vai mai talivai o le fale ina ia aua ne i puni. Afai e te fa'aaogaina tane vai fa'atali i le timu, ia momotu ese uma ala vai mai tane vai.
- O ese mai i vaega ua uma ona fa'asaina ona o i ai ni tagata.
PE A UA UMA LE PA O SE MAUGA MU
- Ia fa'alogologo pea i lau leitio mo ni fautuaga ma ia mulimuli i ni fa'atonuga e tu'uina mai e le vaega o Puipuiga Lautele ma fesoasoani i fa'alavelave fa'afuase'i.
- Ia nonofo i totonu o fale ma aloalo 'ese mai vaega o lo'o to'ulu ifo ai le lefulefu mai le mauga mu.
- Afai e saogalemu ona e alu i fafo, ia va'ai lelei alavai o lou fale ma tafi ese ni lefulefu o to'a ai ona o le mamafa tele o nei lefulefu e ono malepe ai le taualuga o lou fale.
- Afai e tele ni lefulefu o to'a i totonu ole vai, aua ne'i fa'aaogaina lau masini tamea ma lau masini fuluipu.
- Aua ne'i e fealua'i i se ta'avale i taimi o mamafa le pa'u mai o le lefulefu ona e ono poloka ai le afi o le ta'avale ma ono fa'aleagaina ai lau ta'avale.
- Tu'u uma au meaola tausi ma lafu manu i ni fale pe a mafai ona fai, ma fufulu ese uma ni lefulefu o pipi'i i o latou matiu'u ma o latou tino ina ia aua ne'i o latou manavaina le pefu o le lefulefu, ma ia fa'ainuina i ni vai mama.
- Ia fa'aaoga se solo po'o se mea susu po'o se ufi mata pe a fa'amama. Fa'asusu le lefulefu i vai a o le i fa'amamaina le lefulefu.
- Ia va'ai ma lipoti uma ni uaea, paipa ma nisi vaega ua fa'aleagaina.
- Afai ua fa'aleagaina lou fanua po'o lou fale, ia tusi uma i lalo ma pu'e ni ata mo le inisiua. Afai o lo'o e nofo i se fale totogi, ia fa'afeso'ota'i le pule o le fale ma le kamupani o lo'o inisiua ai au meatotino i se taimi vave lava.