Peau kula´
Peau kula´
Kimu'a 'i he hoko 'a ha peau kula
Lolotonga 'a e hoko 'a ha peau kula
Hili ange 'a e hoko 'a ha peau kula
'Oku tu'u 'ata 'a e 'a e kotoa 'o e ngaahi mata fonua 'o Nu'u Sila´ ke fehangahangai mo ha peau kula. 'E malava 'e he peau kula´ 'o fakatafea'i mo veuveuki 'a e ngaahi mata fonua´, 'o tupunga mei ai ha maumau lahi ki he ngaahi 'api´, ngaahi lavea mo e mole 'a ha ngaahi mo'ui.
Ko e peau kula ko ha me'a fakaenatula 'oku fa'u mei´ ha ngaahi peau lahi hokohoko ne tupu mei´ he fetafeaki vave 'o ha kongokonga vai lalahi 'i he tahi´ pe 'i ha ano vai. 'E ala ke fakatupunga 'a e peau kula´ 'e ha ngaahi mofuike 'i he kilisitahi´ pe mata fonua´; fe'unuaki 'a e kilisi tahi 'i he loto'i tahi´ 'a ia 'e ala fakatupu 'e ha mofuike pe mo'unga afi; holafa 'a e ngaahi ngutungutu'i mato pe kelekele 'i he tafa'aki 'o ha ano vai; pe pa 'o ha mo'unga afi 'i he kilisitahi´ pe ofi ki he tahi´.
Ko e fa'ahinga 'e tolu 'o e peau kula´
'Oku 'i ai 'a e fa'ahinga 'e tolu 'o e peau kula´. Ko e faha'ahinga peau kula te ke fehangahangai mo ia´ 'oku makatu'unga ia 'i ho va mama'o mo e feitu'u 'oku kamata mei ai´.
- Ko e ngaahi peau kula mama'o´ 'oku kamata ia mei´ ha feitu'u mama'o, 'o hange ko e tafa'aki 'o e Pasifiki´ 'i Chile. 'I he'ene tu'u ko ia´, 'e 'i ai leva 'a e fakatokanga houa 'e tolu pe lahi ange ki Nu'u Sila´ ni.
- 'E 'i he vaha'a 'o e houa 'e taha ki he tolu 'a e fuoloa 'a e fononga mai 'a e ngaahi peau kula fakafeitu'u´ mei´ he feitu'u ne kamata ai´. 'E ala fakatupu ha peau kula fakafeitu'u kapau 'e pa 'a e mo'unga afi 'i he kilisitahi 'o e Kermadec Trench 'a ia 'oku tu'u ki he fakatokelau ' Nu'u Sila´.
- 'Oku kamata 'o ofi 'aupito ki Nu'u Sila 'a e peau kula ofi´. 'Oku fakatu'utamaki 'aupito 'a e fa'ahinga peau kula ko 'eni´ he 'oku si'i pe 'a e ngaahi miniti ke fai ai ha fakatokanga.
NGAAHI FAKATOKANGA PEAU KULA´
'E ala ha'u 'a e ngaahi fakatokanga mo e faka'ilonga fekau'aki mo ha peau kula mei´ ha ngaahi feitu'u kehekehe – fakaenatula, faka'ofisiale pe 'ikai faka'ofisiale.
Ngaahi fakatokanga fakaenatula
'Oku fa'a 'ikai ha taimi fe'unga ke fakahoko ai ha fakatokanga faka'ofisiale fekau'aki mo e ngaahi peau kula ofi´ he 'e vave 'e ne 'au mai´ 'i ha ngaahi miniti pe. 'Oku mahu'inga leva ke fakatokanga'i 'a e ngaahi faka'ilonga fakaenatula´ pea ngaue leva 'i he vave taha´.
Vakai ki he penolo 'i he to'omata'u´ ki ha ngaahi fakamatala fakaikiiki
Ngaahi fakatokanga faka’ofisiale
'Oku malava pe ke fakahoko 'a e ngaahi fakatokanga faka'ofisiale´ ki he ngaahi peau kula mama'o´ mo fakafeitu'u´. 'Oku tuku atu 'a e ngaahi fakatokanga faka'ofisiale´ 'e he Potungaue ki he Haofi Malu 'a e Kakai´ & Tokangaekina 'o e Fakatamaki´ ki he ngaahi kautaha tufaki ongoongo fakafonua´, ngaahi ma'u mafai fakakolo´ mo e ngaahi potungaue tokoni kehe´. 'E ala tuku atu foki 'e ho'o kosilio fakakolo´ mo ha ngaahi fakatokanga 'o fakafou 'i he ngaahi kautaha tufaki ongoongo fakakolo´, ongo fakale'o lahi mo ha ngaahi fokotu'utu'u fakakolo kehe.
Ngaahi fakatokanga 'oku 'ikai faka’ofisiale pe fakataautaha
Te ke ala ma'u ha ngaahi fakatokanga mei´ ho ngaahi kaungame'a, kakai´, ngaahi kautaha tufaki ongoongo fakavaha'apule'anga´ mo e 'initaneti´. Fakamo'oni'i pe 'oku mo'oni 'a e fakatokanga´ kapau 'e ala fai eni 'i he vave taha´. Kapau 'oku ma'u atu ha fakatokanga faka'ofisiale, falala ange ki he'enau ngaahi fakamatala 'i he ngaahi fakatokanga fakataautaha´.
KIMU'A 'I HE HOKO 'A HA PEAU KULA
'E tokoni 'a ho'o tokateu kimu'a 'i ha a'u atu 'a ha peau kula ki hono fakasi'isi'i 'o e maumau ki ho 'api´ mo e pisinisi´ pea tokoni atu foki ki ho'o matu'uaki ia´.
- Kapau 'oku´ ke nofo 'i he ngaahi tafatafa fonua matatahi´, faka'eke ki ho'o kosilio fakakolo´ 'a e faingamalie ko ia ke hoko atu ai ha peau kula mo e ngaahi fokotu'utu'u ki he fakatokanga´ 'i ho kolo´.
- Kapau 'oku 'i ai hao faingata'a'ia fakaesino pe ngaahi fiema'u makehe, fokotu'utu'u mo ho netiueka fepoupouaki´ ke tala atu ha ngaahi fakatokanga mo e ngaahi fakamafolalea ki he fakatamaki fakatu'upake´.
- Fokotu'utu'u ha Palani ki he Fakatamaki Fakatu'upake ki ho 'Api´ pea tokateu mo ha'o naunau 'oku ala 'ave holo.
- 'Ilo'i 'a e feitu'u 'oku 'i ai 'a e konga fonua ma'olunga ofi taha atu´ mo e founga ha'o a'u ki ai. Palani ke ke a'u ki he ma'olunga taha´ pe mama'o taha te ke ala lava ki ai 'i loto fonua´. Palani 'a e founga ho'o hola´ lolotonga 'a ho'o 'i ho 'api´, pea mo e taimi 'oku´ ke ngaue ai´ pe 'eve'eva ai 'i he ngaahi matatatahi´.
LOLOTONGA 'A E HOKO 'A HA PEAU KULA
- 'Alu mo ho'o naunau 'ave holo kapau 'e lava. 'Oua te ke fononga ki he ngaahi feitu'u 'oku ngali fakatu'utamaki´ ke ma'u atu 'a ho'o naunau´ pe nga'oto'ota´.
- 'Alu mo ho'o ngaahi monuanu tauhi´
- 'Alu leva 'i he vave taha´ ki he konga fonua ma'olunga ofi taha atu´, pe mama'o taha te ke ala lava ki ai 'i loto fonua´. Kapau 'oku 'i ai ha ngaahi mape ki he fetukutuku´, muimui ki he ngaahi halanga 'oku fakahinohino atu´.
- Luelue pe 'aka pasikala kapau 'e lava pea faka'uli pe 'o ka toki fu'u fiema'u. Kapau 'oku´ ke faka'uli, hokohoko atu pe ho'o 'alu´ hili ha'o paasi atu 'i he 'elia 'oku fai ki ai 'a e fetukutuku´ ke hao atu mo e ni'ihi 'oku muimui atu 'iate koe´.
- 'Oku fa'a malu ange 'a e ngaahi vaka´ 'i he'enau 'i ha vai 'oku laka hake hono loloto´ 'i he mita 'e 20 kae 'ikai ko e matatahi´. Toho 'a e ngaahi vaka´ ki tahi kapau 'oku 'i ai ha taimi pea toe malu foki ke fai ia.
- 'Oua te ke 'alu ki he matatahi´ ke siofi 'a e peau kula´.Fakamama'o mei´ he ngaahi 'elia fakatu'utamaki´ kae 'oua kuo faka'ata atu 'e he kau ma'u mafai´.
- Fanongo ki he ngaahi fakamafola fakamafola lea (letio) 'i ho feitu'u´ 'a ia 'e 'oatu ai 'e he kau 'ofisa ngaue ki he fakatamaki fakatu'upake 'a e ngaahi fale'i totonu taha ki ho komiuniti mo e tu'unga 'oku´ ke 'i ai´.
HILI ANGE 'A E HOKO 'A HA PEAU KULA
- Hokohoko atu 'a ho'o fanongo ki he fale'i fekau'aki mo e hao mo e malu 'a e kakai´ 'i he letio´ pea 'oua te ke foki ki he ngaahi feitu'u kuo fetukutuku´ kae 'oua kuo faka'ata´ atu 'e he kau ma'u mafai´.
- Fakatokanga'i ange 'e malava pe ke laka hake 'i he taha´ 'a e fo'i peau´ pea 'e kei fakatuutamaki 'o a'u ki he houa 'e 24, pe loloa ange ai. 'E toe malava foki ke lahi ange 'a e ngaahi peau 'e muimui atu 'i he 'uluaki fo'i peau´.
- Vakai'i koe na'a 'oku 'i ai ha ngaahi lavea pea ke ma'u atu ha faito'o fakavavevave kapau 'oku fiema'u. Tokoni atu ki ha ni'ihi kehe kapau te ke ala lava.
- 'Ou na'a´ ke 'alu ko e mamata pe fie'ilo holo.
- Matu'aki tokanga 'aupito 'i ho'o toe foki ki he ngaahi 'api´ pe fale´ he 'e malava ke maumau'i 'e he tafe 'a e vai´ 'a e ngaahi 'api´. Siofi pea lipooti 'a e ngaahi uaea 'uhila mo e halanga kasa 'oku motu´ ki he kau ma'u mafai totonu´.
- Kapau 'oku maumau ho 'api´, tohi'i hifo hono fakaikiiki´ pea 'ai mo ha ngaahi ta ki he 'eke malu'i´. Kapau 'oku´ ke nofo totongi 'i he 'api´, fetu'utaki ki he tokotaha 'oku 'a'ana´ mo e kautaha malu'i´ 'i he 'uluaki faingamalie´.